Huiszwam (Sepula lacrymans)

Zwam en schimmel

De belangrijkste schimmel in gebouwen is de huiszwam. Die verantwoordelijk is voor verreweg de meeste schade. De huiszwam kan zich snel verspreiden en tast zowel naald- als loofhoutsoorten aan. Houtsoorten van de duurzaamheidklasse I en II worden nauwelijks aangetast. Zij komen voornamelijk voor in Noord? West Europa, In de tropen wordt zij niet aangetroffen.
Veelal begint de aantasting onder vloer van de begaande grondvloer in de vloerbalken en het vloerhout, daar hier vaak een hoog vochtgehalte en een slechte ventilatie aanwezig zijn. Doch ook in goot constructie van daken en onder badkamers en toiletten wordt de huiszwam regelmatig aangetroffen.

Bij huiszwam aantasting komt met op het oppervlak van hout, muren en/ of grondslag veelal een weefsel tegen wat lijkt op witte wollige vlokken, mycelium genoemd. Dit mycelium is opgebouwd uit schimmeldraden, hyphen, met een diameter van 0,003 tot 0,0075 mm. Ook bundelen deze hyphen zich en vormen dan strengen die 4 tot 8 mm dik kunnen worden. Door deze strengen vindt transport van voedsel en water plaats. Deze strengen kunnen over grote oppervlakte ( bijvoorbeeld metselwerk) groeien op zoek naar nieuwe voedselbronnen. Wanneer en waardoor een vruchtlichaam voor het vormen van sporen ontstaat, is weinig bekend. Wel schijnt licht, hoe gering ook, op de een of andere wijze van invloed te zijn. Het vruchtlichaam lijkt op een soort pannenkoek met een dikte van ca 1 cm en kan een afmeting variëren van enkele centimeters tot ruim 1 meter. Het heeft een roestbruine kleur die afkomstig is van de vele miljoenen sporen die aanwezig kunnen zijn. De rand van het vruchtlichaam blijft wit. De sporen zijn rond of ovaal en ongeveer 0,01 mm lang met een diameter van 0,005 mm. Door de luchtstroom en of insecten worden deze verspreid. Wanneer zijvoor hen gunstige plaats, zoals hout dat vochtig is terecht komen ontkiemen zij en ontstaan de hyphen die vanaf de oppervlakte het hout ingroeien. Deze hyphen hebben slechts een diameter van 0,0015 mm en zijn met het blote oog niet te zien. Hiermee de kringloop weer rond.
De huiszwam behoort tot de bruinrot verwekkende schimmels. Door het afbreken van Cellulose en hemicellulose worden de wanden van de houtcellen vernietigd. In het begin heeft het hout een bruinachtige verkleuring. In een vergevorderd stadium verliest het zijn samenhang door scheuren evenwijdig aan de vezelrichting waarna ook de scheuren loodrecht op de vezel ontstaan waardoor uiteindelijk de originele structuur veranderd in klein kubus vormige stukjes. Ook wel Cubic rot genaamd.

Hout kan door huiszwam worden aangetast door ontkiemen van sporen maar ook door hyphen van vroegere aantasting. Veel aantasting door sporen ontstaat op aanwezige houtresten of ander cellulose houdend materiaal, Zoals papier en hardboard in vochtige plaatsen. Aantasting heet plaats wanneer hout een vochtpercentage heeft van 20% of hoger met een optimum tussen de 25 en 35%.

Bij 23 graden ontwikkeld de huiszwam zich optimaal, bij 5 graden heeft nog behoorlijke groei plaats terwijl deze stil staat bij een grens onder de 3 graden en een bovengrens van 28 graden. Bij vorst blijft de zwam in leven en begint weer te groeien zodra de temperatuur toeneemt.
Aan het einde van de hyphen worden waterdruppels geproduceerd die op het oppervlak van het mycelium zichtbaar zijn. Aan dit kenmerk dankt deze zwam zijn naam lacrymans wat “tranen” betekent.

Doordat de huiszwam zich snel kan verspreiden, door en op muren en andere bouwmaterialen kan groeien op zoek naar nieuwe voedselbronnen met veelal een relatief laag vochtgehalte van ca 20%, is deze schimmel een van de gevaarlijkste houtaantasters die oorzaak kan zijn van grote schade. Mede door deze factoren komt het dat de huiszwam, moeilijk te bestrijden is en wanner dit niet vakkundig gebeurd deze weer snel terug komt.